Jak podaje Biuro Analiz i Strategii KOWR w 2020 r. kontynuowana była wzrostowa tendencja w eksporcie towarów rolno-spożywczych z Polski – od 2004 r. jego wartość wzrosła ponad 6-krotnie. W 2020 r. sprzedaż artykułów rolno-spożywczych za granicę osiągnęła nienotowany dotąd poziom 34 mld EUR, o ponad 2 mld EUR wyższy niż rok wcześniej (wzrost o 7% w porównaniu z rokiem 2019). Na wzrost eksportu miały wpływ przede wszystkim bardzo dobre wyniki sprzedaży zagranicznej w pierwszym kwartale 2020 r. oraz w drugiej połowie 2020 r. Do wzrostu eksportu w znacznym stopniu przyczynił się korzystny dla eksporterów kurs złotego do euro i dolara amerykańskiego, co sprzyjało konkurencyjności cenowej polskich produktów rolno-spożywczych na rynku międzynarodowym.
Jednocześnie import towarów rolno-spożywczych wyniósł 22,3 mld EUR i był o 4,9% wyższy niż przed rokiem. Dynamika wzrostu eksportu przewyższała tempo wzrostu importu, w rezultacie dodatnie saldo wymiany handlowej zwiększyło się w porównaniu z 2019 r. o 11,4%, osiągając 11,7 mld EUR.
Wpływ na wyniki sprzedaży zagranicznej uzyskiwane przez krajowych eksporterów w 2020 r. miały także wyższe ceny żywności na rynku światowym. Świadczy o tym indeks cen żywności opublikowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). W 2020 r. średnia wartość indeksu wyniosła 98 pkt wobec 95 pkt w roku 2019.¹
Struktura geograficzna eksportu produktów rolno-spożywczych z Polski
W 2020 r., podobnie jak w latach poprzednich, produkty rolno-spożywcze były eksportowane z Polski przede wszystkim na rynek unijny. Dostawy do krajów UE wygenerowały 27,2 mld EUR (wzrost o 5%), co stanowiło 80% przychodów uzyskanych z eksportu towarów rolno-spożywczych ogółem.
Głównym partnerem handlowym Polski pozostawały Niemcy. Eksport do tego kraju wyniósł 8,5 mld EUR i był o 10% większy niż w 2019 r. Ważnymi odbiorcami polskich artykułów rolno-spożywczych były także: Wielka Brytania² (3,1 mld EUR, wzrost o 10%), Niderlandy (1,9 mld EUR, spadek o 4%), Francja (1,8 mld EUR, wzrost o 8%), Włochy (1,7 mld EUR, na poziomie z roku 2019) oraz Czechy (1,5 mld EUR, spadek o 2%).
Do krajów pozaunijnych w 2020 r. wyeksportowano z Polski produkty rolno-spożywcze o wartości 6,8 mld EUR wobec 5,8 mld EUR przed rokiem (wzrost o 17%). W tym eksport do krajów Wspólnoty Niepodległych Państw ukształtował się na poziomie 1,7 mld EUR, o 10% wyższym niż rok wcześniej. Spośród krajów WNP największą wartość osiągnął wywóz na Ukrainę – 760 mln EUR (wzrost o 27%), następnie do Federacji Rosyjskiej – 567 mln EUR (wzrost o 0,3%) oraz na Białoruś – 252 mln EUR (spadek o 6%).
Eksport do pozostałych krajów (nienależących do UE i WNP) wzrósł o 19%, do 5,1 mld EUR. Znaczącym odbiorcą polskich produktów rolno-spożywczych była Arabia Saudyjska. Eksport do tego kraju ukształtował się na poziomie 694 mln EUR (ponad dwukrotny wzrost), w tym 48% wartości (333 mln EUR) stanowił wywóz pszenicy. Ważnymi odbiorcami artykułów rolno-spożywczych były także Stany Zjednoczone (przychody na poziomie 539 mln EUR, spadek o 2%), a w dalszej kolejności: Algieria (251 mln EUR, dwukrotny wzrost), Izrael (246 mln EUR, wzrost o 1%), Norwegia (235 mln EUR, wzrost o 24%), a także Chiny (204 mln EUR, spadek o 2%) i RPA (194 mln EUR, wzrost o 86%).
Struktura towarowa eksportu produktów rolno-spożywczych z Polski
W strukturze towarowej wartości polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych dominowały mięso, przetwory mięsne oraz żywiec. W 2020 r. przychody uzyskane ze sprzedaży zagranicznej tej grupy towarowej były o 4% niższe niż rok wcześniej i wyniosły 6,3 mld EUR, stanowiąc 19% wartości całego polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych. Największy udział w wartości eksportu tej grupy towarowej miały: mięso drobiowe (37% – 2,3 mld EUR), przetwory mięsne (25% –1,6 mld EUR), mięso wołowe (22% – 1,4 mld EUR) i mięso wieprzowe (12% – 0,8 mld EUR). Eksport zwierząt żywych oraz pozostałych gatunków mięs był stosunkowo niewielki i stanowił wartościowo po 2% udziału w eksporcie produktów mięsnych z Polski.
W 2020 r. drugą pod względem wartości pozycję z 14% udziałem w eksporcie produktów rolno-spożywczych z Polski zajmowało ziarno zbóż i przetwory, których sprzedaż, w porównaniu z 2019 r., zwiększyła się o 28%, do 4,9 mld EUR.
Wzrost wartości eksportu odnotowano także w przypadku tytoniu i wyrobów tytoniowych – o 15%, do 4,2 mld EUR, cukru i wyrobów cukierniczych – o 7%, do 2,5 mld EUR, oraz ryb i przetworów – o 5%, do 2,3 mld EUR, a także produktów mlecznych – o 0,3%, do 2,3 mld EUR. Większa była również wartość wywozu m.in.: owoców łącznie z przetworami – o 3% (1,4 mld EUR), kawy, herbaty i kakao – o 6% (0,8 mld EUR), nasion roślin oleistych i tłuszczów roślinnych – o 15% (0,7 mld EUR) oraz alkoholi – o 19% (0,6 mld EUR). Zmniejszeniu uległy natomiast wpływy ze sprzedaży zagranicznej warzyw i przetworów (o 5%, do 1,7 mld EUR) oraz soków owocowo-warzywnych (o 4%, do 0,5 mld EUR).
Udział eksportu artykułów rolno-spożywczych w polskim eksporcie ogółem
W 2020 r., w okresie trwania pandemii koronawirusa, odnotowano wzrost udziału wpływów uzyskanych ze sprzedaży zagranicznej artykułów rolno-spożywczych w polskim eksporcie ogółem. W 2020 r. udział ten osiągnął 14,3% wobec 13,3% w roku 2019.
Opracowano w Biurze Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa.
¹ http://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en/, data odczytu: 15.02.2021 r.
² W dniu 31 stycznia 2020 r. Wielka Brytania opuściła Unię Europejską. Ponieważ do 31 grudnia 2020 r. Wielka Brytania pozostawała w unii celnej z UE i była uczestnikiem wspólnego unijnego rynku, to w statystykach handlowych była zaliczana do UE.
