Od akcesji Polski do UE sukcesywnie rosły obroty towarami rolno spożywczymi oraz ich udział w całym handlu Polski z zagranicą, zarówno po stronie eksportu, jak i importu. W 2013 r. udział wartości eksportu produktów rolno spożywczych w eksporcie ogółem wyniósł 13,1%, a importu 9,2%, wobec odpowiednio 12,5% i 8,8% w 2012 r. W stosunku do roku 2004 (tj. roku przystąpienia Polski do UE) w 2013 r. udział eksportu produktów rolno-spożywczych w całkowitym eksporcie wzrósł o 4,3 p.p., a udział importu o 3,0 p.p.
Krajowy sektor rolno-spożywczy jest jedną z nielicznych gałęzi gospodarki narodowej, która uzyskuje dodatni bilans w wymianie handlowej. Dynamiczny wzrost eksport import 2 / 8 dodatniego salda obrotów jest wynikiem szybszego wzrostu eksportu niż importu.
W 2013 r. nadwyżka wymiany towarowej dotyczącej produktów rolno-spożywczych osiągnęła nie notowany dotąd poziom 5,7 mld euro wobec 4,3 mld euro w 2012 r. (wzrost o ponad 32%), przyczyniając się do zmniejszenia ujemnego salda polskiego handlu zagranicznego ogółem.
Eksport
W 2013 r. wartość eksportu towarów rolno-spożywczych osiągnęła rekordowy poziom wynoszący blisko 20 mld euro i była o 11,5% większa niż w 2012 r. (oraz 4,4 razy większa niż przed akcesją).
Głównym partnerem handlowym Polski jest Unia Europejska1, której udział w strukturze eksportu w 2013 r. stanowił 78%. W 2013 r. wartość eksportu towarów rolno-spożywczych do UE wzrosła o 12% i wyniosła 15,6 mld euro. Tradycyjnie najwięcej polskich produktów rolno-spożywczych wyeksportowano do Niemiec. Udział tego kraju w wartości polskiego eksportu stanowił 23%, a wartość wywiezionych towarów osiągnęła poziom 4,5 mld euro, o 16% więcej niż w 2012 r. Do Niemiec eksportowano przede wszystkim ryby, ziarno zbóż i przetwory, mięso (w tym również drobiowe), produkty mleczarskie i soki. Kolejnym odbiorcą (z udziałem 7,5%) była Wielka Brytania, do której w 2013 r. sprzedano towary o wartości 1,5 mld euro (wzrost o 13% w odniesieniu do 2012 r.). Do Wielkiej Brytanii eksportowano głównie mięso i jego przetwory, wyroby cukiernicze, warzywa i ich przetwory oraz przetwory zbożowo-mączne.
W 2013 r. zwiększył się również eksport do krajów WNP. Udział tego ugrupowania w strukturze polskiego eksportu rolno-spożywczego stanowił 11%. Wartość wyeksportowanych towarów ukształtowała się na poziomie 2,2 mld euro, o 9% wyższym niż w 2012 r. Najważniejszym odbiorcą spośród krajów WNP była Rosja, która w 2013 r. zajęła trzecie miejsce wśród ogółu krajów importujących produkty rolno-spożywcze z Polski. W 2013 r. eksport do Rosji wzrósł o 19% w porównaniu z poprzednim rokiem i wyniósł 1,3 mld euro. Na rynek rosyjski sprzedawano przede wszystkim jabłka, sery, mięso wieprzowe oraz pomidory i inne warzywa. Ważnymi odbiorcami artykułów rolno-spożywczych były także Czechy, do których wyeksportowano towary o wartości 1,2 mld euro (wzrost o 8% w odniesieniu 4 / 8 do 2012 r.), Francja – 1,2 mld euro (wzrost o 10%), Włochy – 1 mld euro (wzrost o 18%) i Holandia – 1 mld euro (wzrost o 6%).
W porównaniu z poprzednim rokiem znacząco zwiększył się eksport do krajów pozaeuropejskich m.in. do Chin (2,4-krotny wzrost), Meksyku, Iranu (2,6-krotny wzrost), Egiptu (o 84%), Iraku (o 77%), Libii (o 67%), Tunezji (o 52%), Zjednoczonych Emiratów Arabskich (o 48%) oraz Arabii Saudyjskiej (o 42%). Zmniejszeniu (o 66%) uległa natomiast wartość eksportu m.in. do Turcji (głównie z powodu pogorszenia warunków eksportu wołowiny – wycofanie przez Turcję preferencyjnych stawek celnych dla UE i zawieszenie przez Unię refundacji eksportowych). Znacząco mniejsza sprzedaż mleka w proszku do Algierii była jedną z przyczyn 24% spadku wartości eksportu do tego kraju. Zmniejszył się również eksport do Republiki Korei (o 18%) z powodu mniejszej ilości mięsa wieprzowego sprzedanego na ten rynek.
W 2013 r. (podobnie jak w roku poprzednim) w strukturze towarowej polskiego eksportu rolno-spożywczego dominowały: żywiec, mięso i przetwory z mięsa, owoce, warzywa i przetwory oraz alkohole, kawa, herbata i kakao. Znaczący udział w polskim eksporcie miały również: ziarno zbóż wraz z przetworami zbożowymi, mleko 5 / 8 i przetwory mleczne, cukier i wyroby cukiernicze, tytoń i wyroby tytoniowe oraz ryby i przetwory.
W 2013 r., w porównaniu z 2012 r., wzrosły przychody z eksportu większości towarów rolno-spożywczych. Wzrost wartości eksportu w dużej mierze wynikał z większego wolumenu. Największy wzrost, zarówno pod względem wolumenu, jak i wartości uzyskano w eksporcie nasion roślin oleistych. W 2013 r. z Polski wyeksportowano 771 tys. ton nasion roślin oleistych (2,8-krotny wzrost w porównaniu z 2012 r.) o wartości 330 mln euro (ponad 2 razy większej niż w 2012 r.).
Ponadto w 2013 r. odnotowano znaczny wzrost eksportu tłuszczów roślinnych (o 29% w ujęciu wartościowym i 45% pod względem ilości), drobiu żywego (odpowiednio o 29% i o 25%), ziarna zbóż (o 21% i o 36%), produktów paszowych (o 27% i o 21%), napojów alkoholowych (o 17% i o 18%), wyrobów cukierniczych (o 17% i o 13%), przetworów zbożowo-mącznych (o 17% i 10%) oraz mięsa czerwonego i przetworów (o 10% i 11%). Większe niż przed rokiem przychody uzyskano ze sprzedaży za granicę artykułów mleczarskich (o 17%), ryb i przetworów (o 11%), warzyw i przetworów (o 9%), owoców i ich przetworów (7%), mimo że ich eksport w ujęciu ilościowym nie był znacząco większy niż w 2012 r. Większy niż przed rokiem (o 14%) wywóz soków przyczynił się jedynie do jednoprocentowego wzrostu wartości ich sprzedaży.
W 2013 r. mniejszy niż w 2012 r. był wolumen eksportu zwierząt żywych (poza drobiem i owcami) – o 21%, ziemniaków (o 12%) i cukru (o 10%). W przypadku ziemniaków pomimo mniejszego wolumenu wartość eksportu była większa. Mniejsze przychody, pomimo wzrostu wolumenu, uzyskano z eksportu tłuszczów zwierzęcych (spadek o 2%).
Import
W 2013 r. wartość importu artykułów rolno-spożywczych wzrosła do 14,2 mld euro, o blisko 5% w odniesieniu do roku poprzedniego (w porównaniu z 2004 r. import był 3,2 razy większy). Podobnie jak w przypadku eksportu najważniejszym partnerem w imporcie, jest Unia Europejska. W 2013 r. z krajów UE do Polski sprowadzono towary o łącznej wartości 11,7 mld euro wobec 10,9 mld w 2012 r. (wzrost o 7%). W ogólnej wartości 6 / 8przywozu towarów rolno-spożywczych do Polski, udział państw członkowskich UEw 2013 r. zwiększył się do 82% (z 80% w 2012 r.). Zaimportowane do Polski artykuły rolno-spożywcze przywożono głównie z Niemiec (27% wartości całego importu). W 2013 r. ich wartość osiągnęła poziom 3,8 mld euro i w odniesieniu do poprzedniego roku wzrosła o 7%. Znaczący udział w imporcie miały również Holandia (11%), Belgia, Dania, Szwecja i Hiszpania (po około 5%). Jednocześnie zmniejszył się przywóz z państw WNP. W analizowanym okresie wartość produktów zakupionych w krajach WNP obniżyła się o 23%, do 484 mln euro (wobec 628 mln euro w 2012 r.). W efekcie, przywóz z WNP stanowił 3,4% importu produktów rolno-spożywczych wobec 4,6% w 2012 r.
W ostatnich latach w imporcie towarów rolno-spożywczych do Polski dominowały owoce (głównie cytrusy i banany), warzywa, ziemniaki, żywiec i mięso wieprzowe, ryby, ziarno zbóż i przetwory oraz tłuszcze roślinne. W 2013 r. towarami o znaczącym 7 / 8 udziale w polskim imporcie były także alkohole, kawa, herbata i kakao oraz makuchy i inne produkty paszowe. Największy wzrost odnotowano w przypadku importu żywca (w porównaniu z 2012 r. zarówno wolumen, jak i wartość przywozu wzrosły o 38,5%), artykułów mleczarskich (odpowiednio o 42% i o 37%) oraz ryb (o 7% i o 21%). Większy był także import warzyw (łącznie z przetworami), wyrobów cukierniczych oraz soków. W przypadku soków, pomimo większego (o 37%) wolumenu, wartość importu utrzymała się na poziomie z 2012 r.
W 2013 r. ograniczono ilości zaimportowanego ziarna zbóż, nasion roślin oleistych i tłuszczów roślinnych, cukru, melasy, piwa oraz makuchów. Mniej sprowadzono również mięsa drobiowego, przetworów zbożowo-mącznych, makuchów i innych produktów paszowych, a także ziemniaków, jednak wartość tych produktów była istotnie wyższa niż w 2012 r.
Saldo produktów rolno-spożywczych w 2013 r.
W 2013 r. nadwyżka w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi wynikała głównie z dodatniego salda obrotów produktami pochodzenia zwierzęcego 8 / 8 Największe dodatnie saldo odnoście do produktów zwierzęcych uzyskano w przypadku mięsa drobiowego i czerwonego oraz produktów mleczarskich, które z dużą nadwyżką zrekompensowały ujemne saldo handlu żywymi zwierzętami i rybami. Wpływ na uzyskanie nadwyżki miało także dodatnie saldo obrotów tytoniem i wyrobami tytoniowymi, wyrobami cukierniczymi, warzywami (łącznie z przetworami), produktami zbożowymi oraz sokami owocowymi i warzywnymi. Szczególnie znaczącą poprawę salda uzyskano w handlu rzepakiem. W 2013 r. dodatnie saldo obrotów tym produktem wyniosło 197 mln euro wobec minus 116 mln euro w 2012 r.
W 2013 r. największy deficyt handlu zagranicznego, odnotowano w handlu makuchami oraz kawą, herbatą i kakao. Ujemne pozostało saldo w handlu tłuszczami roślinnymi, mimo znacznej poprawy salda w obrotach olejem rzepakowym.
Źródło: ARR
